Tandang panduon
An mga tandang pandúon o diacritical marks sa lenggwahe kan Bikol ilinalaag sa taas o bágo kan patanóg tanganing ipahiling kun pàno sasayudon an patanóg. Pwedeng gamiton o dai an tandang panduon, alagad nakakatabang ini na masayod nin tama an tataramon saka masabútan an tamang kahulugan kaini.
Mga panduon
[baguhon]Pahilig ( ′ )
- An pahilig o Acute ginagamit sa duwang paagi:
- nagtatao nin marikas na pagsambit kan tataramon asin pirming nasa huring silaba arog kan iyó, daí , garó.
- nagtatao nin mabagal na pagsambit sa sa tataramon, makukua ini sa inutan o tahaw na silaba arog kan úlay, pálad, saága asin kasálan.
- An pahilig o Acute ginagamit sa duwang paagi:
Paiwa ( ` )
- Ginagamit an paiwà sa pagbabagal kan pagsambit kan sarong tataramon alagad igwang impit (glottal stop) sa huring silaba arog kan panà, bahalà, asin pawì.
Pakupya ( ^ )
- An pakupya nagtatao nin rikas asin impit sa sarong silaba. An tataramon na may tanda na pakupya minarikas saka nagtatapos sa impit arog kang salâ (wrong), balâ (bamboo slat), lawî asin igô (fit).
Kurit ( - )
- Ginagamit an kurit (-) tanganing pagsuwayon an patanog kasunod kan sarong katanog tanganing mapagsuway an kanya-kanya kaining tanog. Sa ibang lenggwahe dai ini ibinabali bilang tandang panduon, alagad inaakô ini bilang simbolo sa mga tataramon sa Pilipinas. Huli sa kurit, an mag-alang (to dry) nailalain sa tataramon na magalang (respectful),
Susugan
[baguhon]- Tria, Wilmer Joseph S. (2014) Guide to Bikol Orthography, Ateneo de Naga University Press